Phân tích phần việc và lợi nhuận trong Hợp đồng EPC và EPCI

Trong nhiều Dự án nhất là các Dự án mang tính chất phức tạp và đòi hỏi yêu cầu về kỹ thuật và công nghệ cao như các dự án Dầu khí, Chủ đầu tư thường ký và khoái các gói thầu dạng EPC hoặc EPCI, vậy khái niệm về các gói thầu này là gì?

1. EPC là tên viết tắt tiếng Anh của Engineering /Procurement / Construction, Đây là hợp đồng xây dựng mà nhà thầu phải thực hiện toàn bộ các công việc từ thiết kế kỹ thuật hoặc thiết kế bản vẽ thi công, cung ứng vật tư, thiết bị đến thi công xây dựng công trình, hạng mục công trình và chạy thử bàn giao cho chủ đầu tư.

2. EPCI stands for Engineering, Procurement, Construction and Installation
It is a common form of contracting arrangement within Offshore construction. Under an EPCI contract, the contractor will design the structure(s), procure the necessary materials, undertake construction and transportation, and set it up at the offshore site. The contractor does this either through own labour or by subcontracting part of the work. The contractor carries the project risk for schedule as well as budget in return for a fixed price, called Lump sum or LSTK depending on the agreed scope of work.[SUP]
In EPCI contracts, the contractor rarely carries the project risk unconditionally. Rather, contractor and customer have detailed discussions on the division of the risk. Risk of delays and cost overruns due to lacking "Weather windows" is an example of a typical risk that may be born by the customer rather than the contractor.

Những tên EPC, EPCI đã được Luật Xây dựng Việt Nam sử dụng.

Vấn đề đặt ra là phần việc và lợi nhuận từng mảng trong hợp đồng dạng này là như thế nào?
Mảng E giá trị trong bộ hồ sơ này...?% (Tổng giá trị hợp đồng)
Mảng P giá trị trong bộ hồ sơ này...?% (Tổng giá trị hợp đồng)
Mảng C giá trị trong bộ hồ sơ này..?% (Tổng giá trị hợp đồng)
Mảng I giá trị trong bộ hồ sơ này ...?% (Tổng giá trị hợp đồng)
ACE có khi nghiệm đấu thầu hoặc là QLDA xin cho thông tin về những con số trên.
Sau khi có những con số này AE sẽ phân tích tiếp việc nên và không nên đầu tư vào mảng nào?

 

Nói chung là tùy nhiều điều kiện để đưa tỷ trọng phần trăm như trên, một trong những điều kiện quan trọng có thể kể tới là: Quy mô và tính chất dự án.
Tuy nhiên có thể cung cấp các con số tham khảo như sau:
Phần E cỡ 05-10%
Phần P cỡ 50-60% (duy chỉ ở VN vì đa số trang thiết bị và vật từ đều nhập ngoại)
Phần C cỡ 30-40%
Phần I cỡ 15-20%

 

Mình có tham gia một khóa đào tạo về con người, trong đó nhấn mạnh tới tính cách và phẩm chất của người Việt mình. Những ưu điểm của người Việt như cần cù, thông minh và sáng tạo.... thì ai cũng biết.
Một ưu điểm mà mình nhớ mãi là tính vận dụng sáng tạo những thành quả khoa học kỹ thuật của thế giới vào trong nước.
Nếu như người china tuyên bố bất cứ thứ gì dù là khoa học kỹ thuật phức tạp tới đâu đều có thể bắt trước và sản xuất được sản phẩm đó.
Thì Việt Nam không tuyên bố, nhưng có thể làm lại được nhiều thứ khoa học kỹ thuật phức tạp khi đã được tiếp xúc và có thời gian làm viêc về sản phẩm đó.
Ví dụ: Sản phẩm ngành Dầu khí mới đầu chúng ta chỉ là con sô 0, tới này đã có thể làm chủ công nghệ về thi công và chế tạo. thay thế phần lớn các vị trí chủ chốt trong dự án.
Hy vọng với những gì đã đạt được, AE sẽ tiếp tục phát huy và làm nốt phần việc còn lại ở mảng E,P,T&I....

 

A em tham khảo hình ảnh về % chi phí và mức độ ảnh hưởng các giai đoạn đến chi phí dự án:

 

EPCI, theo mình thì bở nhất vẫn là chữ P (Procurement). Nhưng phần này thường là Client thịt luộc rùi, chỉ còn lại chữ p nhỏ thoai (miscelaneous procurement). [-

 

Nhìn cái biểu đồ này, thì rõ là ptsc m&c đang đi rất đúng hướng.
tương lai gần kiêm luôn cả hai thể loại P lớn và p nhỏ >-

---------- Post added at 11:12 AM ---------- Previous post was at 11:10 AM ----------

Nhưng cũng mong, ở nước mình sớm có những nhà máy, những nơi sản suất các thiết bị CTB đạt chuẩn để không phải tốn quá nhiều chi phí cho phần việc này.
Như PQP - HT Topside vừa rồi, tỷ lệ nội địa hóa các vật tư, vật liệu sử dụng chỉ đạt <1%

 

Nhằm cung cấp cho đông đảo anh em cái nhìn đầy đủ và toàn diện hơn về các dự án đấu thầu EPC, giới thiệu đến các anh em bài viết về EPC sưu tầm. Hy vọng những kiến thức căn bản của hình thức đấu thầu này sẽ hữu ích đối với anh em trên con đường phát triển sự nghiệp của mình.

Khái niệm EPC

EPC là một hình thức quản lý mới trong triển khai dự án đầu tư xây dựng công trình, EPC là các chữ viết tắt của cụm từ tiếng Anh: Engineering - Procurement of Goods - Construction. Khái niệm này được hiểu là trong cùng một gói thầu, một hợp đồng, nhà thầu được giao thực hiện cả ba nội dung công việc: tư vấn (ví dụ: khảo sát, thiết kế, giám sát), mua sắm hàng hóa mà cụ thể là vật tư, thiết bị cho dự án và thi công xây lắp công trình. EPC là một hình thức cụ thể của cách tiếp cận: giao cho cùng một nhà thầu vừa thiết kế vừa thi công xây lắp (Design Build - DB), khác với cách tiếp cận truyền thống thiết kế xong mới chọn nhà thầu thi công.

Trong mỗi hoàn cảnh cụ thể EPC bao hàm các phạm vi công việc khác nhau, có thể là việc thực hiện các dự án, cũng có thể là thực hiện một gói thầu / hạng mục công trình thuộc dự án. Hiệp hội Quốc tế các kỹ sư tư vấn (FIDIC) soạn thảo Điều kiện Hợp đồng mẫu cho dự án EPC, như vậy là EPC áp dụng theo dự án. Tại Trung Quốc, công việc của nhà thầu EPC bắt đầu ngay từ giai đoạn chuẩn bị dự án và chỉ kết thúc ở giai đoạn sau xây dựng, đưa công trình vào vận hành.

Ở nước ta, EPC có thể triển khai ở phạm vi gói thầu thực hiện một công trình của dự án như tại Nhà máy Nhiệt điện Ô Môn 1 (Tổ máy số 1), cũng có thể ở phạm vi cả dự án như tại Nhà máy Thủy điện Na Hang, Tuyên Quang. Khi đưa EPC vào áp dụng trong điều kiện cụ thể của Việt Nam, các nhà quản lý lựa chọn cách sử dụng nguyên gốc tiếng Anh và chỉ giải thích bằng tiếng Việt. Điều này một phần nhằm đảm bảo tính hội nhập trong công tác quản lý kinh tế, tuy nhiên phần nào dẫn đến cách hiểu chưa thống nhất. Theo khoản 21 Điều 4 Luật Đấu thầu, gói thầu EPC là gói thầu bao gồm toàn bộ các công việc thiết kế, cung cấp thiết bị, vật tư và xây lắp.

Nghị định 48/2010/NĐ -CP ngày 7/5/2010 về hợp đồng trong hoạt động xây dựng (điểm g khoản 1 Điều 31) quy định: Hợp đồng thiết kế - cung cấp thiết bị công nghệ và thi công xây dựng công trình (Hợp đồng EPC) là hợp đồng để thực hiện các công việc từ thiết kế, cung cấp thiết bị công nghệ đến thi công xây dựng công trình, hạng mục công trình, hợp đồng tổng thầu EPC là hợp đồng thiết kế - cung cấp thiết bị công nghệ và thi công xây dựng tất cả các công trình của một dự án đầu tư. Nghị định cũng phân biệt hợp đồng EPC với hợp đồng chìa khóa trao tay với khái niệm: Hợp đồng tổng thầu chìa khóa trao tay là hợp đồng xây dựng để thực hiện toàn bộ các công việc lập dự án, thiết kế, cung cấp thiết bị công nghệ và thi công xây dựng công trình của một dự án đầu tư xây dựng công trình. Đối với gói thầu EPC chỉ có một nhà thầu chịu trách nhiệm về các nội dung tư vấn, mua sắm thiết bị, vật tư và xây lắp. Nhà thầu EPC kết thúc công việc khi đã đào tạo chuyển giao công nghệ. vận hành chạy thử và công trình được chủ đầu tư nghiệm thu. Đối với hình thức hợp đồng chìa khóa trao tay, ngoài các công việc của nhà thầu EPC, tổng thầu chìa khóa trao tay còn phải thực hiện công tác lập dự án đầu tư cùng chủ đầu tư tham gia bảo vệ dự án trước người quyết định đầu tư.

Như vậy, theo các quy định trên thì khái niệm EPC và chìa khóa trao tay ở Việt Nam không hoàn toàn trùng khớp như cách hiểu của một vài diễn giả từng tham gia tranh luận về vấn đề EPC. EPC có sự khác biệt cơ bản so với cách triển khai dự án đầu tư xây dựng công trình thông thường. Trong cách làm thông thường, chủ đầu tư chịu trách nhiệm thực hiện hoặc lựa chọn nhiều nhà thầu khác nhau, với điều kiện có đủ năng lực hoạt động xây dựng, thực hiện các khâu khác nhau trong một dự án: ví dụ nhà thầu tư vấn A được lựa chọn thực hiện nhiệm vụ lập báo cáo nghiên cứu khả thi, nhà thầu tư vấn B lập thiết kế kỹ thuật và dự toán, nhà thầu xây lắp C thực hiện gói thầu xây lắp chính của dự án và nhà thầu cung cấp D cung cấp toàn bộ thiết bị của dự án. Nói cách khác, các khâu theo từng chuyên môn được tách bạch rõ ràng: công việc tư vấn do nhà thầu tư vấn đảm nhận, công việc xây lắp do nhà thầu thi công đảm nhận, hàng hóa và thiết bị của công trình do nhà thầu cung cấp đảm nhận. Điều này đồng nghĩa với yêu cầu phải có thiết kế được duyệt rồi mới tính đến chuyện đấu thầu lựa chọn nhà thầu cung cấp hàng hóa và nhà thầu xây lắp.(Nguồn Báo đấu thầu số 198, ngày 5/10/2010)
---------- Post added at 01:49 PM ---------- Previous post was at 01:44 PM ----------

Nên áp dụng EPC khi nào?

EPC nên được áp dụng khi dự án có nhiều sự lựa chọn về biện pháp thi công, đặc biệt là công trình có công nghệ xây dựng tiên tiến, công nghệ thuộc bản quyền của nhà xây dựng. Khi đó, thiết kế của dự án phụ thuộc đáng kể vào từng biện pháp thi công. Việc tách khâu thiết kế với cung cấp hàng hóa và xây lắp đối với trường hợp này sẽ khiến chủ đầu tư khó xác định đâu là phương án tốt nhất. Mặt khác, trường hợp chủ đầu tư đã quyết định lựa chọn một thiết kế nhất định để đưa ra đấu thầu cũng không đảm bảo tính cạnh tranh bởi thiết kế đó đã có định hướng cho một loại công nghệ /biện pháp thi công nhất định. EPC phù hợp với các công trình lắp đặt hệ thống cơ khí, hệ thống điện mà việc thiết kế và sản xuất thiết bị không thể thực hiện tách rời. Đây là các công trình, hạng mục công trình đòi hỏi tính đồng bộ hóa cao.

Thực tế, nhiều công trình ngành điện, cơ khí, khai khoáng, dầu khí của Việt Nam đã và đang được triển khai theo EPC. Ngoài ra, các chuyên gia còn khuyến cáo sử dụng EPC trong trường hợp chủ đầu tư không đủ năng lực quản lý dự án khi chia thành nhiều gói thầu có tính chất khác nhau hoặc trường hợp dự án có yêu cầu thực hiện theo tiến độ gấp rút mà không thể cho phép chờ thực hiện xong thiết kế mới bắt tay vào xây dựng.

Nhà máy nhiệt điện Phả Lại

Không nên áp dụng EPC khi nào?

Trong trường hợp chủ đầu tư không thể xác định được yêu cầu đối với công trình các thông số chính của công trình về công suất phương án kỹ thuật thì việc áp dụng EPC sẽ chỉ gây bất lợi. Không nên triển khai EPC khi thực tế dự án cho thấy nếu trao thầu theo hình thức EPC thì nhà thầu sẽ chịu rủi ro lớn (ví dụ: dự án/gói thầu có phần khối lượng công tác ngầm lớn mà nhà thầu lại không có điều kiện để thực hiện khảo sát trực tiếp tại hiện trường). Trường hợp này có thể xuất hiện tình huống quyền và nghĩa vụ của các bên không cân đối trong hợp đồng EPC không đảm bảo tính khả thi của việc triển khai dự án.

Ngoài các các yếu tố thuộc về điều kiện cụ thể của dự án và con người làm dự án kể trên, việc lựa chọn có thực hiện theo gói thầu EPC còn phụ thuộc vào bối cảnh chung, trong đó có hoạt động đầu tư xây dựng được thực hiện. Các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành đang tạo một “độ mở" hay một sự "linh hoạt" nhất định để các chủ đầu tư lựa chọn ghép phần nào, khâu nào vào với nhau. Hãy cùng nhìn lại hiện tượng áp dụng EPC ở nhiều gói thầu trong thời gian gần đây dẫn đến việc nhà thầu trong nước "đứng ngoài cuộc" đối với các dự án lớn. Nếu chỉ tìm cách đổ lỗi cho quy định của pháp luật thì chắc chắn có phần phiến diện. Chúng ta cần suy ngẫm về vai trò của chủ đầu tư - người được giao quyền sử dụng nguồn vốn nhà nước. Nếu có trách nhiệm với xã hội khi tiêu đồng tiền đó thì hoàn toàn có cách để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong nước tham gia thực hiện các phần việc của dự án phù hợp với năng lực trong nước.

Nhiều nhà thầu Việt Nam đã vươn lên làm tổng thầu EPC nhiều công trình quan trọng của nước ta

Thực tế triển khai EPC

Mỹ đã triển khai hình thức quản lý dự án đầu tư xây dựng theo cách tiếp cận thiết kế - xây dựng (DB) từ những năm 1980. Nhật Bản nghiên cứu về EPC cũng trong khoảng thời gian này, sau đó đưa vào áp dụng từ khoảng năm 2001-2002. Trung Quốc cũng đã triển khai các hình thức cụ thể của DB từ đầu thế kỷ XXI. So với các nước này Việt Nam bắt đầu áp dụng EPC không muộn hơn. Năm 1996 - 1997 chúng ta bắt tay thực hiện dự án Nhà máy Nhiệt điện Phả lại 2 theo phương thức EPC, sử dụng vốn vay của Chính phủ Nhật Bản thông qua Ngân hàng Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JBIC). Các dự án Thủy điện Na Hang, Nhiệt điện Uông Bí mở rộng 1 lần lượt triển khai từ năm 2000, 2002. Hình thức quản lý đầu tư này đã phát huy tác dụng và dần chiếm tỷ lệ đáng kể trong tổng đầu tư xây dựng ở các nước. Vào thập niên 1980 và 1990 ở Mỹ, chỉ có khoảng 10% các dự án được áp dụng DB, đến nay con số này đã đạt khoảng 40%. Tại Trung Quốc, hiện DB chiếm 10% tổng số dự án và khoảng 5% trong tổng giá trị đầu tư xây dựng. Điều này cho thấy EPC không phải là "chìa khóa vạn năng" cho hoạt động quản lý đầu tư xây dựng và chắc chắn vẫn cần có sự thận trọng trong việc áp dụng hình thức này.

Đối với ngành dầu khí phương thức EPC được áp dụng rộng rãi cho nhiều công trình từ năm 2000-2002 cho đến nay.

 

Ưu điểm và nhược điểm hình thức đấu thầu & giao thầu EPC

Ưu điểm

Thứ nhất: Chủ đầu tư được giảm thiểu về công việc quản lý đối với dự án vì đã có một đầu mối thực hiện dự án - đó là Tổng thầu EPC. Nhà thầu EPC thực hiện luôn các công vụ điều phối, quản lý dự án thay chủ đầu tư. Trách nhiệm kết nối các khâu, các phần trong chuỗi công việc của dự án thuộc về nhà thầu EPC; kể cả việc tổ chức mua sắm, thế tạo và cung cấp thiết bị công nghệ đáp ứng yêu cầu và tiến độ thực hiện của hợp đồng, lựa chọn nhà thầu phụ (nếu có)... Với hình thức này nhà thầu được phát huy tính sáng tạo cũng như có cơ hội phát triển sâu hơn trong lĩnh vực ngành nghề của mình. Trong thời gian gần đây, nhằm xây dựng năng lực của các nhà thầu Việt Nam một số nhà thầu trong nước được chỉ định thực hiện gói thầu EPC quan trọng như Tổng công ty Lắp máy Việt Nam (LILAMA) thực hiện dự án EPC Nhiệt điện Uông Bí mở rộng 1, Tổng công ty Sông Đà thực hiện dự án EPC Thủy điện Na Hang, Tuyên Quang. Các dự án trong ngành dầu khí thường giao cho VSP (PM3 cà mau, Cá ngừ Vàng, Đại Hùng, ), PTSC (Thăng Long-Đông Đô) làm tổng thầu EPC

Nhà máy nhiệt điện Uông Bí mở rộng 1
​

Thứ hai: Xuất phát từ việc thiết kế, lập đầu bài mua sắm, cung cấp hàng hóa và xây lắp do đều một đầu mối đảm nhận nên giảm thiểu những rủi ro, bất cập hoặc khác biệt giữa thiết kế cơ sở, thiết kế chi tiết và thực tế thi công. Do nhà thầu thi công được tiếp cận với dự án ngay từ đầu nên giảm được thời gian nhà thầu làm quen với thiết kế, đề xuất điều chỉnh thiết kế cho phù hợp với biện pháp thi công hoặc ngược lại đề xuất điều chỉnh biện pháp thi công cho phù hợp với thiết kế. Ngoài ra, tiến độ của dự án có thể được đấy nhanh trong trường hợp triển khai công tác thi công ngay cá khi thiết kế chưa hoàn thiện. Với việc hiện thực hóa các lợi thế này, nhà thầu EPC còn có thể giảm được chi phí thực hiện dự án.

Thứ ba: Đối với chủ đầu tư thì chi phí đối với gói thầu EPC có tiên lượng và kiểm soát hơn nhờ có một đầu mối thực hiện. Có một số hình thức hợp đồng có thể sử dụng như hợp đồng trọn gói, hợp đồng theo đơn giá. Trong nhiều trường hợp sử dụng vốn từ các tổ chức tín dụng, hợp đồng EPC được ký theo hình thức trọn gói. Điều này tạo thuận lợi cho chủ đầu tư cũng như tổ chức cho vay vốn trong kiểm soát chi phí dự án ngay từ khi bắt đầu triển luật gói thầu EPC.

Nhược điểm

Thứ nhất: Yếu tố quyết định thành công hay hiệu quả của dự án phụ thuộc hoàn toàn vào trình độ của nhà thầu EPC. Nếu tổng thầu EPC kém thì mức độ thành công của gói thầu không cao. Việc triển khai EPC ở Việt Nam trọng thời gian gần đây cho thấy thế bất lợi đang có xu hướng lấn lướt. Ví dụ trường hợp nhà máy nhiệt điện Uông Bí mở rộng 1, do nhà thầu EPC chưa có kinh nghiệm dẫn đến tiến độ Nhà máy chậm hơn 3 năm so với kế hoạch. Một số công trình do nhà thầu EPC Trung Quốc đảm nhận cũng rơi vào tình trạng tương tự. Việc khắc phục bất lợi này nằm trong cơ chế lựa chọn nhà thầu EPC - vấn đề sẽ được bàn tới trong những bài viết sau.

Nhiều dự án chậm tiến độ do năng lực của nhà thầu
​

Thứ hai: Chủ đầu tư tạo quyền tự chủ hơn chủ nhà thầu dẫn đến những rủi ro trong việc giảm quyền được giám sát của chủ đầu tư là cao, do có một đầu mối chịu trách nhiệm toàn diện về các vấn đề của dự án/gói thầu. Điều này dẫn đến việc kiểm soát của thủ đầu tư cũng như tư vấn giám sát đối với chất lượng của từng khâu, từng việc bị hạn chế, trong khi chủ đầu tư vẫn là người chịu trách nhiệm cuối cùng đối với chất lượng và hiệu quả nói chung của công trình. Vấn đề này dẫn đến việc vật tư không đúng chủng loại yêu cầu và đã được chủ đầu tư và tư vấn giám sát phát hiện nhưng nhà thầu EPC vẫn đưa vào sử dụng cho công trình. Điểm bất lợi này trên lý thuyết sẽ được khắc phục một phần với quy định của Nghị định 48/20101NĐ - CP khi từng công việc (thiết kế, hồ sơ mời thầu, kểt quả lựa chọn nhà thầu) phải nhận được sự đồng thuận của chủ đầu tư.

Thứ ba: Trong quá trình thực hiện hợp đồng, nhà thầu EPC có xu hướng tiết kiệm chi phí nhằm tăng lợi nhuận. Một số trường hợp không quan tâm đến chất lượng tổng thể, có thể dẫn đến rủi ro công trình không đáp ứng tiêu chuẩn, chất lượng như yêu cầu của chủ đầu tư. Vấn đề ở chỗ quy định đối với các điều kiện, điều khoản ràng buộc trong hợp đồng và có sự kiểm soát, giám sát của thủ đầu tư tư vấn trong thực hiện hợp đồng.

 

Hiểu đúng về hợp đồng EPC


(Petrotimes) - Chúng ta thường nghe nói đến cụm từ “hợp đồng EPC” trong thời gian gần đây, đặc biệt khi thông tin đó liên quan đến những dự án đầu tư lớn của quốc gia, ví như lễ ký kết hợp đồng EPC Dự án Liên hợp Lọc hóa dầu Nghi Sơn hồi đầu tháng 1 vừa qua.

Bản chất loại hợp đồng EPC

Nghị định số 48/2010/CP-NĐ ngày 7/5/2010 của Chính phủ quy định về hợp đồng trong hoạt động xây dựng thuộc các dự án đầu tư xây dựng có sử dụng 30% vốn Nhà nước trở lên định nghĩa: Hợp đồng thiết kế - cung cấp thiết bị công nghệ và thi công xây dựng công trình, viết tắt là EPC (Engineering - Procurenment - Construction) là hợp đồng để thực hiện các công việc từ thiết kế, cung cấp thiết bị công nghệ đến thi công xây dựng công trình, hạng mục công trình; hợp đồng tổng thầu EPC là hợp đồng thiết kế - cung cấp thiết bị công nghệ và thi công xây dựng tất cả các công trình của một dự án đầu tư.

Điểm qua một vài hợp đồng lớn trong vài năm trở lại đây được ký theo hình thức EPC như: Nhà máy Lọc dầu Dung Quất, Nhà máy Nhiệt điện Phả Lại II, Thủy điện Na Hang; Nhiệt điện Uông Bí mở rộng 1; gói thầu EPC nhà máy GPP2 Dự án đường ống dẫn khí Nam Côn Sơn 2; gói thầu số 3 cảng biển Trung tâm Điện lực Duyên Hải v.v...

​

Chủ đầu tư và nhà thầu ký hợp đồng EPC Dự án Liên hợp Lọc hóa dầu Nghi Sơn​

Hình thức hợp đồng EPC được áp dụng vào Việt Nam từ những năm 90 của thế kỷ trước. Việc chủ đầu tư lựa chọn hình thức thực hiện EPC là do không muốn tham gia sâu vào quá trình thực hiện dự án trên cơ sở cân nhắc các nguồn lực sẵn có, tính phức tạp của công trình, đồng thời mong muốn chuyển giao các rủi ro trong quá trình thực hiện hợp đồng sang cho nhà thầu EPC. Thực hiện hợp đồng EPC tức là một số công việc trước đây do chủ đầu tư đảm nhận... thì nay sẽ được chuyển sang cho nhà thầu EPC đảm nhận. Hiện nay, hợp đồng EPC đang được nhiều chủ đầu tư trong nước và nước ngoài sử dụng cho các dự án xây dựng công nghiệp ở Việt Nam.

Để thống nhất cách hiểu về bản chất loại hợp đồng EPC, về nghĩa vụ và quyền hạn theo hợp đồng của các bên, về sự phân bổ rủi ro cho mỗi bên, Hiệp hội Quốc tế các kỹ sư tư vấn (FIDIC) đã xây dựng và công bố bộ Điều kiện hợp đồng EPC mẫu vào năm 1999. Trên thế giới, khi áp dụng hình thức EPC người ta sử dụng phổ biến bộ Điều kiện hợp đồng EPC mẫu do Hiệp hội Quốc tế các kỹ sư tư vấn (FIDIC) ban hành, để thương thảo, đàm phán các hợp đồng EPC. Với việc sử dụng bộ Điều kiện hợp đồng EPC của FIDIC, các bên chủ đầu tư và nhà thầu EPC có cách hiểu thống nhất về bản chất, về quyền và nghĩa vụ của từng bên theo hợp đồng.

Được biết, Việt Nam hiện chưa có quy định cụ thể về loại hợp đồng EPC, ngoài một số nội dung khái quát nêu tại các Điều 30, 31 của Nghị định số 48/2010/CP-NĐ về quyền và nghĩa vụ của bên giao thầu, bên nhận thầu EPC và một số nội dung về công tác quản lý chất lượng công trình xây dựng nêu tại các Điều 20, 21 của Nghị định số 209/2004/NĐ-CP ngày 16/12/2004, Nghị định số 99/2007/NĐ-CP ngày 13/6/2007 của Chính phủ về quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình. Do đó, khi áp dụng loại hợp đồng EPC này, không phải lúc nào các điều khoản hợp đồng cũng được hiểu và vận dụng đúng, đặc biệt là đối với các trường hợp chọn nhà thầu EPC trong nước, các bên liên quan thường có các cách hiểu, diễn giải khác nhau nên thường phát sinh các vướng mắc, tranh chấp trong quá trình thực hiện, thanh quyết toán hợp đồng.

Những ưu điểm của hợp đồng EPC

Ở Việt Nam, thực tế công tác quản lý đầu tư xây dựng trong những năm qua cho thấy, để tổ chức thực hiện và hoàn thành một dự án hay một gói thầu thì đơn vị chủ đầu tư chuyên ngành, dù thường bị hạn chế về kinh nghiệm, năng lực và nhân sự làm công tác quản lý dự án, vẫn phải thực hiện nhiều loại công việc khác nhau như: chuẩn bị và trình phê duyệt dự án, thuê tư vấn khảo sát thiết kế, đền bù giải phóng mặt bằng xây dựng, tổ chức lựa chọn nhà thầu và ký kết hợp đồng giao nhận thầu, giám sát quá trình thực hiện, giải ngân thanh toán và nghiệm thu bàn giao... đó là cách làm không chuyên nghệp và thiếu hiệu quả. Mặt khác, dễ làm nảy sinh tiêu cực, lãng phí, thất thoát về vốn, kiểm soát và quản lý chất lượng xây dựng công trình lỏng lẻo...

Việc áp dụng hình thức hợp đồng EPC có thể cho phép khắc phục được nhiều nhược điểm, cả chủ đầu tư lẫn nhà thầu, nhà tư vấn đều có lợi, phát huy được đầy đủ vai trò, tính chủ động và sáng tạo của các chủ thể tham gia quá trình thực hiện, nâng cao hiệu quả thực hiện dự án hoặc gói thầu.

Với chủ đầu tư, việc áp dụng hình thức hợp đồng EPC cho phép tận dụng được trình độ kỹ thuật và kinh nghiệm quản lý của nhà thầu khi thực hiện dự án hoặc gói thầu và trong quá trình thực hiện, do chỉ có một đầu mối chịu trách nhiệm chính nên chủ đầu tư cần đến ít nhân lực và chi phí cho công tác quản lý dự án hơn. Việc cung cấp tài chính cho dự án hay gói thầu cũng sẽ thuận lợi hơn do việc tạm ứng và thanh toán vốn chủ yếu theo giai đoạn thực hiện hoặc theo công trình hoặc hạng mục công trình hoàn thành, tiến độ thực hiện dự án cũng nhanh hơn. Một phần các rủi ro nếu xảy ra trong quá trình thiết kế, cung ứng và xây dựng công trình cũng sẽ được phía nhà thầu chia sẻ.

Đối với nhà thầu, hợp đồng EPC tạo điều kiện để nhà thầu chủ động linh hoạt hơn trong việc điều phối, kiểm tra công việc trên hiện trường theo tiến độ thực hiện hợp đồng mà không bị lệ thuộc nhiều vào sự kiểm tra giám sát thường xuyên của chủ đầu tư cũng như thời gian tiến hành công tác nghiệm thu, qua đó giảm được thời gian gián đoạn, tiết kiệm được một số khoản chi phí do việc kết hợp các khâu công việc trong quá trình thực hiện.

Bên cạnh đó, phương thức nghiệm thu, thanh toán của hợp đồng EPC đòi hỏi về phía nhà thầu phải tổ chức tốt hệ thống quản lý chất lượng của mình để tự kiểm tra, giám sát và đánh giá chất lượng và tiến độ thực hiện các công việc.

Tuy nhiên, cũng cần phải nhớ rằng, điều kiện quyết định để dự án có thể thành công và đạt hiệu quả cao là việc lựa chọn và đánh giá đúng năng lực của nhà thầu, sau đó là sự kiểm soát, giám sát chặt chẽ của chủ đầu tư, tư vấn trong quá trình thực hiện hợp đồng EPC.

 

Nội lực PVN nhìn từ các dự án giao thầu

Bằng nguồn vốn tự có và tinh thần trách nhiệm cao với đất nước trong việc thực hiện chủ trương đúng đắn của Chính phủ về phát huy nội lực, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) đã triển khai quyết liệt nhiều dự án điện và mạnh dạn giao cho các doanh nghiệp trong nước làm tổng thầu EPC không qua phương thức đấu thầu quốc tế. Các dự án này đã được các doanh nghiệp Việt Nam thực hiện rất thành công, không chỉ hoàn thành đúng kế hoạch, đào tạo được đội ngũ kỹ sư, công nhân chuyên nghiệp, giỏi nghề mà còn tiết kiệm nhiều ngoại tệ cho đất nước.

Năm 2008, với vai trò là ngành kinh tế đầu tàu và ý thức trách nhiệm với an ninh năng lượng quốc gia, PVN đã có công văn đề nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép được đầu tư 5 trong số 13 dự án điện mà Tập đoàn Điện lực VN (EVN) trả lại do khó khăn về nguồn vốn đầu tư. Theo đó, giai đoạn 2008-2015, PVN được giao nhiệm vụ đạt tỷ lệ tối thiểu 30% tổng sản lượng điện phát ra.

Mạnh dạn giao thầu trong nước

Bằng nguồn vốn tự có cùng ý chí và quyết tâm trong việc thực hiện chủ trương đúng đắn của Chính phủ về phát huy nội lực, PVN đã triển khai quyết liệt các dự án điện và mạnh dạn giao cho Tổng công ty Lắp máy VN (Lilama) làm tổng thầu EPC các dự án nhiệt điện chạy khí như Cà Mau 1, Cà Mau 2, Nhơn Trạch 1, Nhơn Trạch 2 mà không qua phương thức đấu thầu quốc tế. Các dự án này đã được tổng thầu Lilama thực hiện rất thành công, không chỉ hoàn thành đúng và trước kế hoạch mà còn tiết kiệm nhiều ngoại tệ cho đất nước, trong đó Nhơn Trạch 2 là dự án tiêu biểu. Dự án này không chỉ tiết kiệm gần 100 triệu đô la (khoảng 20%) so với giá chào thầu của nước ngoài mà còn được trao giải thưởng vàng duy nhất về lĩnh vực “Dự án nhà máy điện được xây dựng nhanh nhất, tốt nhất” tại Hội chợ triển lãm thường niên Điện lực Châu Á tổ chức tại Thái Lan. Đây là giải thưởng có uy tín hàng năm về lĩnh vực điện lực dành cho các công trình, dự án điện tiêu biểu ở Châu Á và lần đầu tiên Việt Nam đạt được giải thưởng uy tín này. Từ trước đến nay, giải thưởng này chỉ được trao cho các tập đoàn, các nhà sản xuất lớn hàng đầu thế giới.

Dự án Biển Đông 1 thi công trên biển rất khó khăn, phức tạp do PTSC làm tổng thầu

Cũng bằng phương thức giao thầu trong nước (hai nhà thầu hàng đầu trong lĩnh vực thủy điện là Tổng công ty Sông Đà và Lilama), sau 5 năm khẩn trương thi công, PVN đã đưa Nhà máy thủy điện Hủa Na, công suất 180 MW vào vận hành đúng tiến độ. Đến nay, Nhà máy đã cung cấp cho lưới điện quốc gia hơn 400 triệu kwh điện, góp phần làm thay da đổi thịt vùng Tây Nghệ An và các tỉnh lân cận.

Nối tiếp thành công các dự án nhiệt điện chạy khí và dự án thủy điện do doanh nghiệp trong nước làm tổng thầu, PVN đã tiếp tục giao cho Lilama làm tổng thầu EPC Dự án NM nhiệt điện Vũng Áng 1, Tổng công ty CP Xây lắp Dầu khí (PVC) làm tổng thầu EPC Dự án NM nhiệt điện Thái Bình 2 và Tổng công ty CP Dịch vụ Kỹ thuật Dầu khí (PTSC) làm tổng thầu EPC Dự án NM điện Long Phú 1. Đây là những dự án nhiệt điện chạy than có công suất lớn, công nghệ và kỹ thuật rất phức tạp (đặc biệt là việc xử lý đốt than) và chưa có doanh nghiệp nào của Việt Nam thực hiện được.

Dự án nhiệt điện Nhơn Trạch 2 do Lilama làm tổng thầu đã tiết kiệm gần 100 triệu USD so với giá chào thầu nước ngoài. so với giá chào thầu nước ngoài.

Trên một bình diện khác, PVN cũng đã mạnh dạn giao cho PTSC làm tổng thầu EPCI (EPCI (Engineering, Procurement, Construction and Installation) các dự án trên biển - một trong những lĩnh vực quan trọng và khó khăn, phức tạp nhất của ngành dầu khí. Nếu như các dự án tổng thầu EPC hoàn toàn thực hiện trên đất liền thì các dự án tổng thầu EPCI sau khi đã hoàn thành nhà máy hay dự án, nhà thầu còn phải vận chuyển khối sắt thép khổng lồ ấy, những “con khủng long” ấy ra biển và lắp đặt nó ở độ sâu từ 70 - 150 m tùy vào quy mô dự án hay địa lý, địa chất của biển.

Gần 20 năm qua, PTSC đã thực hiện thành công gần 50 dự án tổng thầu EPCI mà tiêu biểu nhất là dự án Biển Đông 1. Đến nay, PTSC đã trở thành doanh nghiệp kỹ thuật then chốt của ngành dầu khí với 6 loại hình dịch vụ cốt lõi chính. PTSC không chỉ cung cấp các dịch vụ kỹ thuật chuyên sâu cho ngành công nghiệp dầu khí, dịch vụ cung ứng tàu chuyên ngành dầu khí, dịch vụ căn cứ cảng, dịch vụ kho nổi chứa, xuất và xử lý dầu thô (FSO/FPSO) mà còn là doanh nghiệp đi đầu trong việc thiết kế chế tạo thiết bị, giàn khoan, thực hiện tổng thầu EPCI nhiều công trình dầu khí trên biển. Đây là lý do quan trọng để PVN tin tưởng giao cho PTSC làm tổng thầu EPC Dự án nhiệt điện chạy than Long Phú 1.

Lợi ích của tổng thầu EPC

Trong khi nhiều chủ đầu tư chấp nhận giá thấp để cho các nhà thầu nước ngoài (chủ yếu là Trung Quốc) vào Việt Nam làm tổng thầu nhiều dự án lớn khiến các doanh nghiệp Việt Nam phải làm thuê trên sân nhà mình, người lao động không có việc làm, ngành cơ khí trong nước không có điều kiện phát triển thì việc PVN giao cho các doanh nghiệp trong nước làm tổng thầu là một việc làm rất đúng chủ trương của Đảng.

Theo ông Phùng Đình Thực, Chủ tịch HĐTV Tập đoàn Dầu khí VN: Cho đến nay những tập đoàn, công ty có khả năng đảm đương được tổng thầu EPC trên thế giới chỉ đếm trên đầu ngón tay. Kinh nghiệm ở các nước như Mỹ, Italia, Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc...và thực tế ở Việt Nam mấy năm qua cho thấy tổng thầu EPC, EPCI đã mang lại cho doanh nghiệp và quốc gia lợi ích rất lớn. Nó không chỉ tận dụng tối đa các nguồn lực trong nước như vật tư, nhân công, máy móc, chi phí quản lý dự án so với tổng thầu nước ngoài, giảm chi phí, đào tạo được đội ngũ kỹ sư quản lý, điều hành dự án, công nhân chuyên nghiệp mà còn giúp doanh nghiệp trong nước có cơ hội tích lũy kiến thức và kinh nghiệm, thúc đẩy ngành cơ khí, tự động hóa, luyện kim…cùng phát triển.
Các doanh nghiệp muốn vươn lên trở thành các tập đoàn công nghiệp mạnh, nắm giữ những lĩnh vực xương sống của một nền công nghiệp phát triển thì không thể không thực hiện vai trò tổng thầu EPC, EPCI. Đó chính là ý chí quốc gia và tự hào dân tộc. Nhờ mạnh dạn đảm nhận vai trò tổng thầu mà đến nay Lilama và PTSC đã trở thành hai “ngôi sao sáng” trong các doanh nghiệp xây lắp Việt Nam và được các tập đoàn, đối tác nước ngoài tin tưởng và đánh giá là các nhà thầu EPC và EPCI chuyên nghiệp nhất Việt Nam. Các doanh nghiệp này đã đào tạo được hàng trăm kỹ sư quản lý, điều hành dự án chuyên nghiệp, hàng ngàn thợ giỏi tiếp cận nhanh với công nghệ hiện đại và có “đôi tay vàng”, trong đó nhiều nhất là thợ cơ khí, thợ hàn bậc cao. Đây chính là tài sản quý của doanh nghiệp, của quốc gia và họ thực sự là lực lượng nòng cốt, tiên phong trong sự nghiệp CNH, HĐH đất nước.

Tổng thầu kèm thu xếp vốn

Không giống các dự án của PVN thực hiện trước đó được xây dựng bằng nguồn vốn trong nước hay các dự án của EVN đã thu xếp vốn từ trước, dự án nhiệt điện Long Phú 1 (tổng công suất hai tổ máy 1.200 MW, vốn đầu tư 1,2 tỷ USD) được giao cho PTSC làm thí điểm tổng thầu EPC có kèm theo thu xếp vốn thông qua hình thức vốn tín dụng hỗ trợ xuất khẩu (ECA) cho ít nhất 80% gía trị hợp đồng và tiêu chuẩn kỹ thuật áp dụng là G7 hoặc tương đương. Do đã thực hiện thành công hơn 40 dự án tổng thầu EPCI và một số đối tác nước ngoài mong muốn cam kết thu xếp vốn cho dự án nên PTSC đã mạnh dạn nhận thực hiện dự án này. Lần đầu tiên vừa đảm nhận vai trò tổng thầu dự án lớn vừa phải đứng ra thu xếp vốn tổng thể cho dự án là công việc vô cùng khó khăn, thử thách không chỉ đối với PTSC mà còn đối với bất cứ doanh nghiệp Việt Nam nào khi thực hiện mô hình này. “Vạn sự khởi đầu nan”, vượt qua những khó khăn, bỡ ngỡ ban đầu, với tư cách là tổng thầu EPC dự án, PTSC đã huy động các nguồn lực, các kỹ sư giỏi, các nhà tư vấn, thiết kế có kinh nghiệm, năng lực trong và ngoài nước cùng tham gia triển khai dự án, đồng thời phân chia các gói thầu và lựa chọn nhà cung cấp thiết bị chính. Nhà thầu Sojitz (Nhật Bản) sau khi nghiên cứu kỹ đầu bài kỹ thuật đã chào giá cao hơn nhiều so với đề xuất ban đầu. Nhà thầu này sau đó không tham gia chào giá cho phần còn lại sau khi không thắng thầu gói STG (tuabin hơi và máy phát). Do đó PTSC không lựa chọn được các nhà thầu phụ nước ngoài theo kế hoạch ban đầu và phải mất nhiều thời gian để lựa chọn các nhà thầu thay thế và phải điều chỉnh phạm vi các gói thầu do khả năng thực hiện của các nhà thầu, các nguồn vốn vay trên thị trường quốc tế khác nhau.

Với nỗ lực và các giải pháp tối ưu, PTSC đã lựa chọn được Công ty tư vấn có năng lực kinh nghiệm quốc tế là Black &Veatch (Mỹ) nhằm hỗ trợ tổng thầu trong công tác quản lý kỹ thuật, thực hiện dự án. PTSC cũng đã cơ bản lựa chọn xong nhà thầu cung cấp thiết bị chính là Liên danh nhà thầu PM-BTG. Tuy nhiên, trong quá trình lựa chọn nhà cung cấp thiết bị chính, diễn biến không thuận lợi của nền kinh tế thế giới và thị trường tài chính đã gây nhiều khó khăn cho công tác thu xếp tài chính cho dự án.

Trước tình hình trên, PVN đã có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ kiến nghị được thay đổi tổng thầu EPC từ PTSC là tổng thầu thành Liên danh tổng thầu EPC gồm, PM- BTG (OJSC Power Machines và BTG Holding S.R.O) và PTSC, trong đó PM – BTG là thành viên đứng đầu liên danh. Liên danh này cũng cam kết thu xếp vốn vay ECA 793 triệu USD và 300 triệu USD cho phần xây dựng, lắp đặt trong nước. Liên doanh nhà thầu GEC – GEII trúng thầu gói thầu STG và cam kết thu xếp vốn vay thương mại phần còn lại. Theo báo cáo của PVN, tổng giá chào thầu của hai Liên danh cho hai gói thầu trên là 919.492.219 USD, thấp hơn giá trị tương ứng trong tổng dự toán công trình đã được duyệt. Các phần việc thi công xây dựng, lắp đặt, chế tạo cơ khí và dịch vụ hỗ trợ chạy thử sẽ do PTSC và các doanh nghiệp trong nước đảm nhận.

Các chuyên gia về lĩnh vực năng lượng cho rằng: Mô hình Liên danh nhà thầu PM-BTG-PTSC này sẽ tạo điều kiện thuận lợi để đẩy nhanh tiến độ xây dựng Dự án NM nhiệt điện Long Phú 1 và đưa dự án đến thành công./.
Trần Thị Sánh (Theo Đất Việt)

 

[h=1]Gian nan tổng thầu EPC trong nước[/h]
(TBKTSG) - Trong thời gian qua, Chính phủ đã có nhiều chính sách ưu đãi nhằm tạo điều kiện cho các nhà thầu trong nước tham gia làm tổng thầu EPC các dự án lớn, trọng điểm, dần dần giúp các doanh nghiệp trong nước có thể tự mình đảm nhận các khâu từ thiết kế, mua sắm, xây dựng, lắp đặt, hạn chế sự phụ thuộc vào các nhà thầu nước ngoài, nâng cao nội lực. Tuy nhiên, đến nay các nhà thầu trong nước vẫn chưa xứng tầm với tư cách là một nhà thầu EPC độc lập, có thể cạnh tranh với các nhà thầu nước ngoài.

​

Mười năm kể từ ngày có chủ trương của Chính phủ, với tham vọng thành lập một tập đoàn công nghiệp nặng có thể tham gia các khâu của tổng thầu EPC, Chính phủ đã thành lập tập đoàn Xây dựng công nghiệp Việt Nam, mà nòng cốt là các doanh nghiệp mạnh thuộc các ngành xây lắp: Tổng công ty Sông Đà, Tổng công ty Lilama, Tổng công ty Cơ khí xây dựng... để có thể đảm nhận hoàn toàn các khâu thiết kế, mua sắm, xây dựng. Tuy nhiên, không lâu sau đó mô hình này đã tan rã.

Các dự án mà các doanh nghiệp này thực hiện chủ yếu là các dự án dùng vốn nhà nước và được ưu tiên chỉ định thầu, chưa có dự án nào doanh nghiệp tự đấu thầu và thắng thầu EPC. Để có thể vực dậy và nâng cao năng lực các doanh nghiệp tổng thầu EPC trong nước, cần có những giải pháp quyết liệt từ phía Chính phủ và chính bản thân các doanh nghiệp tổng thầu.

Trước hết, cần nâng cao năng lực đội ngũ nhân lực vì đây là yếu tố quan trọng nhất để quản lý, điều hành dự án thành công. Doanh nghiệp tham gia làm tổng thầu EPC phải có chuyên gia lành nghề trong các lĩnh vực liên quan như: thiết kế, xuất nhập khẩu, vận tải, logistics. Đội ngũ này có thể gửi đào tạo ở nước ngoài hoặc thuê từ các công ty cung cấp nhân sự hoặc các công ty chuyên ngành trong lĩnh vực đó. Các chuyên gia này sẽ làm việc tại doanh nghiệp thuê trong vòng 3-5 năm. Họ có nhiệm vụ đào tạo và chuyển giao kỹ năng cho đội ngũ cán bộ doanh nghiệp.

Việc hình thành các doanh nghiệp tổng thầu EPC không nên đi theo mô hình cũ là sáp nhập các công ty có ngành nghề liên quan, mỗi doanh nghiệp phụ trách một khâu: thiết kế, lắp máy, xây dựng, mà nên tập trung vào các doanh nghiệp có lợi thế. Các doanh nghiệp phải tự mình xây dựng được một hệ thống nhà cung cấp (vendor) và nhà thầu phụ uy tín trong và ngoài nước để có thể đáp ứng nhu cầu về chất lượng cũng như giá cả hợp lý, đủ sức cạnh tranh.

Cần xóa bỏ tư tưởng “xin-cho” chi phí phát sinh. Do cơ chế hiện hành quy định các doanh nghiệp được chỉ định làm tổng thầu EPC theo cơ chế 797 và 400 thì giá gói thầu sẽ được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt dự toán nên lâu nay các doanh nghiệp tổng thầu thường có suy nghĩ cứ thực hiện sau đó duyệt dự toán và xin thêm phần phát sinh. Chính do tư tưởng này nên các doanh nghiệp thường không hoặc cố tình tính toán không hết các khoản mục chi phí, khi thực hiện lại yêu cầu phát sinh nên đẩy tổng dự toán đầu tư lên cao, gây thiệt hại cho Nhà nước.

Nên nhớ trong nền kinh tế thị trường, dự án thực hiện theo phương thức tổng thầu EPC đồng nghĩa với “chìa khóa trao tay” nên việc đòi thêm chi phí phát sinh đối với các chủ đầu tư không phải nhà nước là chuyện “mò kim đáy bể”. Không cách nào khác, doanh nghiệp tổng thầu EPC phải tính toán chính xác giá bỏ thầu và quản lý chặt chẽ chi phí để đảm bảo giá cạnh tranh và có lợi nhuận.

Cuối cùng, Nhà nước phải có các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp thông qua cơ chế cấp tín dụng hoặc chính sách ưu đãi thuế. Đây là các chính sách mà các nước vẫn thường áp dụng và không bị ràng buộc bởi các chế tài của các hiệp định thương mại ASEAN hoặc WTO. Nhà nước thông qua hệ thống ngân hàng thương mại phải sẵn sàng tài trợ vốn cho các dự án mà các doanh nghiệp trong nước trúng thầu EPC. Dĩ nhiên các ngân hàng phải làm nhiệm vụ thẩm định dự án với quy trình chặt chẽ, thận trọng.TS. Võ Duy Nghi